Waarom jokken of liegen kinderen?

Wie herkent deze situatie? Je komt een kennis tegen op straat en die vraagt hoe gaat het? En jij zegt goed (terwijl het eigenlijk helemaal niet goed gaat), maar je hebt geen zin om te praten?

Nou met kinderen is dat precies zo, maar wij noemen het dan vaak jokken.

Jokken doet een kind omdat dat op dat moment de beste oplossing is voor hem of haar. Want achter elk gedrag, hoe vervelend of destructief ligt een positieve intentie. Bij jou op straat omdat je even geen zin hebt om precies te vertellen hoe het met je is. Bij je kind omdat hij dat op dat moment van het gezeur af wil zijn of omdat hij even geen zin heeft om te praten.

Wat is jokken?

Jokken is de waarheid verdraaien. Jonge kinderen doen dat meestal onbewust.

• Een kind met veel fantasie kan dingen verzinnen waar het zelf in kan gaan geloven.
• Of wil zich beter voordoen dan het is en verzint dan iets waarmee hij indruk kan maken.
• Wil straf ontlopen en zegt dan dat hij het niet heeft gedaan.
• Als het bijvoorbeeld geen vrienden maakt, kan het zichzelf helpen door een fantasievriend te verzinnen (dat wil niet zeggen dat elk kind dat een fantasievriend heeft geen vrienden in de echte wereld heeft).
• Een klein kind dat bijvoorbeeld per ongeluk iets kapot heeft gemaakt, zal jokken en zeggen dat hij dat niet gedaan heeft, omdat hij bedoelt: ‘ik heb het niet expres gedaan dus verdien ook geen straf.’

Kinderen tot een jaar of zeven weten ook nog niet goed het onderscheid tussen waarheid en fantasie. Voor hun is hun eigen waarheid de waarheid, terwijl je als ouder dat anders ziet. Dus die fantasievriend is echt een vriend voor je kind. En dat enge beest onder zijn bed echt een beest.

Hoe reageer je op een jokkend kind?

• Als je kind veel jokt, praat er met hem over en leer hem het verschil tussen fantaseren en jokken.
• Maak er niet een groot punt van en vertel hem waarom je niet wil dat hij jokt.
• Ga na of je kind niet te streng gestraft wordt voor kleine overtredingen. Of hij uit angst voor straf jokt.
• Probeer de achterliggende behoefte te vinden; aandacht, bemoediging, begrip.
• Stel geen vragen waar je het antwoord al op weet:’heb je een koekje gepakt?’ zal vaak ontkennend beantwoord worden. Het werkt beter als je zegt: ‘wil je het voortaan even vragen als je een koekje wil?’

Vanaf een jaar of zeven kan een kind gaan liegen: bewust de waarheid verdraaien. Het kind ontwikkelt zijn geweten en beseft het dus als hij iets zegt wat niet waar is. Als je kind veel liegt is het belangrijk te gaan achterhalen waarom dat is.

• Ben je te streng met straffen?
• Heeft het kind aandacht nodig?
• Kan het geen vrienden maken en probeert het dat door zich beter voor te doen?
• Is het ongelukkig en kan het hem allemaal niets schelen?
• Geef jij het goede voorbeeld? Doe je aardig tegen je schoonmoeder, maar zit je thuis over haar te roddelen?
• Of beloof je je kind om naar een pretpark te gaan en kom je steeds terug op die belofte?

Besef dus dat een leugentje om bestwil of een keer liegen geen ramp is, maar dat het met een reden gebeurd. Een kind denkt niet: ‘Ik ga eens lekker liegen tegen mijn ouders.’ Nee, een kind denkt op zo’n moment: ‘wat is het beste voor mij (…om van het gezeur af te zijn…om weg te kunnen…om geen straf te krijgen…)’.

Onderzoek welke achterliggende reden achter dat gedrag zit, dat lost heel veel op!

Orthopedagoog en kindercoach Charlotte Borggreve heeft een boek geschreven: ‘ Hoe houd je het gezellig thuis?”. Het is een doe-boek met praktische tips en methodes, die Charlotte zelf in haar praktijk gebruikt. Dingen die je makkelijk zelf met je kind kunt doen, gewoon als spelletje of gezellig samenzijn.

Meer informatie over het boek vind je hier.

[ssba]