Kennis geeft Kracht tijdens het opvoeden

Vorige week was het de vijfde keer dat de Week van de Opvoeding plaatsvond. Veel professionals en organisaties bieden ouders/kinderen een kijkje in hun keuken, meestal tegen gereduceerd tarief of zelfs gratis. Bij opvoedvragen gaat het vaak over frustraties van ouders omtrent het onmachtig voelen. Vanuit onmacht wordt er vaak machtig of krachtig gedrag getoond. Zoals stem verheffen en schreeuwen door ouders. Of straffen en belonen. Of alleen maar complimenteren. Drie topics waarover ouders mij vaak benaderen, waarbij mij als paal boven water staat, dat ouders handelen naar beste weten en kunnen. En dat liefde blind maakt, daar weet ik alles van, want natuurlijk heb ik als ouder van een groot gezin ook wel geschreeuwd, gecomplimenteerd, gestraft en beloond uit onmacht.

Schreeuwlelijk
Wanneer schreeuwen met regelmaat (meerdere keren dagelijks) bij herhaling gebeurt, zou dit kunnen worden beschouwd als een vorm van (geestelijke) kindermishandeling, waarbij de toonzetting en inhoud bepalend is of er sprake is van verbaal geweld. Onder verbaal geweld wordt uitschelden, kleineren, vernederen, maar ook continue afkappen of volledig negeren verstaan. Verbaal geweld wordt gebruikt om te domineren, controleren te kwetsen of schaden. Kinderen die dagelijks te maken hebben met verbaal geweld, of dit nu tegen hen bedoeld is of dit tussen ouders onderling plaats vindt, ondervinden hier schade van.

Wanneer er sprake is van meer dagelijks stem verheffen zonder voorgaande, is het vervelend voor ouders en kind(eren), heeft dit bovendien een tegengestelde werking (net zoals nee-zeggen); het doet niets meer met kinderen, kinderen gaan het kopiëren en het creëert een negatieve sfeer (en pijn in de strot). Soms je stem verheffen, als nodig, is natuurlijk goed en zelfs gewenst; dit kan duidelijkheid geven zodat het kind weet waar het aan toe is.

Continue Complimenteren
Wat complimenten geven betreft; zolang deze puur en oprecht gemeend, niet over-de-top zijn en continue gebeuren is het prima. Er zijn echter ouders, en ik snap dit goed omdat ik zelf mama en oma ben, die hun kind de hele dag door complimenteren. Vanuit liefde of omdat zij denken dat dit een positieve houding is en dit goed is voor het zelfbeeld en zelfvertrouwen van het kind. Wanneer er continue complimenten (lees: overwaardering) wordt gegeven over van alles en nog wat en vooral over zaken die goedbeschouwd onder ‘normaal’ dagelijks gewenst gedrag vallen, gaat het effect verloren, net zoals bij het continue stem verheffen of schreeuwen. Er treedt waardevermindering op met als gevolg dat het kind niet goed meer weet wat het verschil tussen goed/fout/normaal is. Daarbij gaat het kind waardering en complimenten als nodig ervaren en kan onzeker en faalangstig worden over de reactie van ouders wanneer er geen complimenten/waardering worden gegeven. Dit geldt ook bij sporten of op school.

Straffen of Belonen
Als laatste de meest voorkomende vraag; “moet ik straffen of belonen?” of “belonen of straffen of belonen werkt niet”. Ik geloof niet in een straf/beloningssysteem. Meestal werkt het kortdurend en bovendien is het ’t machtsmiddel bij uitstek, namelijk ouders proberen het gedrag van het kind hiermee te controleren of te veranderen. Dat is goed te begrijpen want vaak spelen tijdsdruk, ongeduld, moeheid en stress een rol. Toch kan het anders heb ik tijdens het opvoeden van mijn kroost en nu weer met mijn kleinkinderen gemerkt. Gisteren nog; mijn kleindochter wilde niet het bordje cornflakes met fruit en hagelslag, dat liefdevol door opa was bereid opeten. Opa verloor zijn geduld, al zijn werk voor niets: ‘’Als je het niet opeet ga je naar bed’’. Ik stond erbij en moest lachen, vooral om zijn uitspraak, het kind kwam net uit haar bed. Ik richtte me tot haar: ‘’Ik zie dat je cornflakes eten lastig voor je is, dat is naar voor jou want je buik heeft honger. Hoe gaan we dat nu oplossen?” Twee paar grote ogen keken mij aan, ze twijfelde. “Oma, ik wil zelf de cornflakes in mijn bakje doen’’. Aha, dat was het probleem, ik pakte het pak cornflakes en zette het naast haar bord. “Doe maar erin wat jij wilt, maar alles wat je erin doet eet je wel op afgesproken?’’. En zo gebeurde het. Niet het hele bord ging leeg, maar wel het grootste gedeelte. Natuurlijk hadden wij, vooral ik, de tijd en hebben de jaren mij rustiger en geduldiger gemaakt. Toch is het de moeite waard om te overwegen om op rustige toon, het liefst vooraf, afspraken te maken over gewenst gedrag en vervolgens je als ouder hier vooral aan te houden.

 

Beste ouders, ik weet het zeker, jullie zijn de ware connaisseurs van jullie kind en weten wat goed is voor jullie kind. Geloof daarin en handel daarnaar, dan komt het goed! Iedereen kan opvoeden, echt waar.

[ssba]