Help, mijn kind is iedere nacht wakker en ik dus ook!

Veel gehoord en veel verzucht: ‘mijn kind ligt uren wakker voordat hij/zij in slaap valt of wordt elke nacht één of meerdere keren per nacht wakker. Ik maak me zorgen, ik ben moe en mijn kind waarschijnlijk ook’. 

 

Het gebeurt veel ouders. Heb je als ouder je kroost in bed, de boel aan kant gemaakt en plof je uitgevloerd op de bank, begint je kind te roepen of komt ‘t het bed uit. Niet één keer, maar een paar keer.
Of je kind wil niet alleen gaan slapen, je weet niet hoe je je kind in slaap kunt krijgen, dus ga je maar voor de deur zitten. Of je gaat naar bed en wordt, net heerlijk in slaap, wakker. Doordat je kind huilt of naast je bed staat en niet meer kan, wil of durft te slapen in eigen bed, maak je plaats voor je kind. Lieve ouders, bezint eer gij begint, voor je het weet zit je hier aan vast.

Slaapklachten; slaapstoornis of slaapprobleem?
Er is een verschil tussen een slaapprobleem en een slaapstoornis. Bij een slaapstoornis gaat het om langdurige bestaande slaapklachten en wordt het kind in het dagelijkse leven belemmerd door de gevolgen hiervan, zoals voortdurende dufheid, moeheid, geen zin om te spelen of concentratiestoornissen.
Slaapstoornissen zijn bijvoorbeeld slaap-apneu of chronische slaapklachten door een depressie, langdurig onregelmatig slaapritme en/of life events. Een slaapprobleem kenmerkt zich door tijdelijke slaapklachten zoals moeite met inslapen of wakker worden ‘s nachts. Vaak ligt stress, angst of aangeleerd ‘onhandig’ slaapgedrag ten grondslag of bijvoorbeeld wakker worden door bedplassen. Het kind heeft overdag nauwelijks of geen klachten door het slaapprobleem.

Slapen
Slapen, eten, drinken, poepen en plassen zijn basisbehoeften in een mensenleven. Nodig om gezond te zijn en te blijven en je lekker in je vel te voelen. Het is daarom voor ouders (en voor veel professionals) een referentiekader hoe het met het kind gaat. Wanneer het met één van die zaken, zoals slapen, niet lekker loopt bij je kind, maak je je als ouder –begrijpelijk- ongerust.

Het gemiddelde aantal slaapuren vanaf peuter/kleuterleeftijd tot zo’n zevenjarige leeftijd ligt tussen de 11 en de 13 uur. Maar elk kind is uniek en heeft dus ook een unieke slaapbehoefte, dus slaapt jouw kind 10 of juist 14 uur? Niets aan de hand als dat altijd het slaappatroon van je kind is geweest. Het ene kind heeft meer of minder slaap nodig dan het andere. Pas wanneer je kind aangeeft of jij als ouder merkt dat in/doorslapen een probleem is of wordt en/of je kind overdag, thuis, op school of bij sporten erg moe is, concentratieproblemen ervaart of drukker is dan anders én het slaappatroon/gedrag is veranderd, wordt het tijd om eens verder te kijken of er sprake is van langdurige of kortdurende slaapklachten. Zoals bij alles, medische oorzaken eerst uitsluiten.

Slaap kindje slaap…
Wanneer jij of je kind zelf, het (in- of door)slaapgedrag van je kind als problematisch ervaart en er geen medische oorzaak voor de slaapklachten is, probeer dan wat zaken op een rijtje te zetten.
Zoek uit of je kind niet KAN, WIL of DURFT te slapen. Denk eens aan:

#1 Melatonineproductie
Melatonine is het hormoon dat de biologische klok en het slaap-waakritme regelt. Wanneer de productie verstoord is, kan in slaap vallen en doorslapen moeilijk zijn voor het kind. Dit komt vooral voor bij kinderen met AD(H)D. Verergering van de slaapklachten wordt gezien door bepaald medicatiegebruik met betrekking tot de AD(H)D.

Wat kun je doen?
Je kind melatonine geven; vrij verkrijgbaar in lage doseringen en op recept in hogere doseringen. Twijfel je hierover, neem dan contact met je arts op om dit te bespreken. Regelmatige inname op het juiste tijdstip zorgt, wanneer er sprake is van een verstoring van de melatonineproductie, snel voor afname van de in- en doorslaapklachten.

#2 Stress/Angst
Rustig in slaap vallen of lekker doorslapen, kan bemoeilijkt worden als er zaken in het leven spelen die het kind stress of angst geven. Zoals zorgelijke gedachten over school, vriendjes, sporten, relatie/scheiding ouders, veranderingen of leerproblemen.
Of angst voor loslaten, voor monsters in de kamer of voor het donker, faalangst of verlatingsangst. Dit belemmert ontspannen naar bed gaan en maakt in slaap vallen een vervelend gebeuren. Waarbij ook nachtmerries en slaapwandelen kunnen voorkomen en deze het kind ook weer angstiger of vermoeider maken.

Wat kun je doen?
Ga bij een vermoeden van stress/angst/zorgen samen met je kind op zoek naar de oorzaken en laat je kind weten hier aandacht aan te gaan besteden. Die erkenning is belangrijk voor je kind; je kind voelt zich serieus genomen en weet ook dat je hem/haar begrijpt en dat het niet willen, kunnen of durven slapen niet met opzet is.

#3 Gedrag

Door stress of angst kan je kind zich ‘onhandig’ in- of doorslaapgedrag aangeleerd hebben, waarbij vaak afhankelijkheid van de ouder een rol speelt. Het kind heeft excuses bedacht waar jij als ouder gevoelig voor bent. Logisch, je houdt van je kind en je wil je kind ontlasten van angst en zorgen. Sommige ouders verjagen avond na avond monsters uit de kamer, waardoor bevestigd wordt aan het kind dat monsters bestaan. Andere ouders gaan elke avond bij hun kind liggen of laten het kind bij/in hun bed slapen. Deze strategieën zijn korte termijn-oplossingen zonder de oorzaak aan te pakken. Bovendien wordt het kind zo afhankelijk van de ouder gemaakt en wordt alleen (in)slapen of doorslapen steeds moeilijker voor het kind.

Wat kun je doen?

Buiten genoemd onderzoek naar stress- en/of angstfactoren kan ook het gedrag van ouders een positieve bijdrage leveren aan het verminderen van de slaapklachten. Vaak helpt het om als eerste stap overdag wat aanpassingen te maken in de opvoeding rondom structuur, grenzen en consequenties. Je kind went hieraan en zo wordt het ook normaal om afspraken over slapen te gaan hanteren en weet het kind dat ouders het menen. Meestal gaat het om een paar dagen volhouden om het gedrag te veranderen, zolang je als ouder maar consequent blijft handelen, ook als je doodmoe bent.
Als laatste nog wat tips die kunnen helpen? Rustig ritueel (tanden poetsen, dag doornemen, voorlezen) bij het naar bed gaan, geen iPad/tv direct voor het slapen gaan, een slaap/bedlampje, deur op kier, licht op gang/wc aan of muziek bij inslapen.

Slaap lekker!

[ssba]