Van gefrustreerd gillen naar structureren van emotie #autisme 53 

Ik stipte in mijn vorige blog al kort aan dat Daniël steeds meer zijn grenzen benoemt. Als de nood nog niet te hoog is, kan hij inmiddels aangeven wat hij niet prettig vindt. En meestal kan hij dan meedenken over mogelijke oplossingen om te zorgen dat men niet over zijn grenzen gaat.

Dit is een nieuwe ontwikkeling. Tot voor kort kon hij alleen zijn grenzen aangeven als ze al overschreden waren. Dat werd er hartstochtelijk gekrijst en gehuild. Tegenwoordig wil hij niet meer huilen. Waar ik me tot een paar maanden geleden (stilletjes) druk maakte dat hij nog zo lang bleef huilen als een klein kind, is hij uit zichzelf gestopt. Prachtig, hoe die ontwikkeling gaat. Helemaal vanzelf.

Gefrustreerd gillen 

Als zijn zusje te dichtbij komt, kan hij nog steeds niet van zich afbijten. Hij begint dat te gillen: “Linda! LINDA! Nou! Lindaaaaa!!!!!” Waarop mijn man en ik inmiddels al ruim zes jaar proberen uit te leggen dat het herhalen van haar naam niets zegt over wat hem nou precies dwars zit. Dit wil hij niet bepaald snappen, helaas. Dit maakt het ook moeilijker voor Linda om op een liefdevolle manier samen te spelen met haar broer als hij zo gespannen is. Gelukkig gaat dit wel steeds beter. Al hangt dat nu nog voornamelijk af van de bui van onze dochter. Als zij niet in staat is om empathisch met haar broer om te gaan, betekent dat vaak heibel. Zij heeft dan totaal geen boodschap aan de stress van haar broer. Als zij wel in goeden doen is, zal zij het niet zover laten komen dat Daniël gefrustreerd gaat lopen gillen.

Emoties benoemen

Een paar weken geleden kwamen kennissen bij ons lunchen. Deze kennissen hebben drie zonen waarvan de oudste twee ongeveer even oud zijn als onze kinderen. Dus dat is redelijk druk, zeker als je dat niet gewend bent. Dus de invasie kwam en de heren bogen zich over ‘Daniël-land‘ en gingen druk aan de gang met de busjes en auto’s die in de kamer rondslingerden. Daniël kreeg het hier Spaans benauwd van. Hij liep naar mijn man en vertelde op rustige toon dat hij het niet fijn vond dat er drie vreemde jongens met zijn vloertekening aan het spelen waren. De moeder van de kinderen hoorde dit en vroeg de jongste twee of ze misschien met onze Lego wilden spelen. Er begonnen vier oogjes te stralen en dat waren twee jongens minder in de woonkamer. En zo kon Daniël op zijn gemak met de oudste zoon van onze gasten spelen. En zat ik als trotse moeder te glimmen dat hij dit zo prachtig heeft aangepakt.

Een weekje later kwam een vriendje van Linda (spontaan) logeren. Ik weet niet meer hoe het kwam, maar het vriendje was Daniël aan het uitdagen. Daniël kon dit niet waarderen en trok zijn schouders tot op zijn oren, liep rood aan en begon te grommen. Ik zag de bui al hangen, en hij stampte weg van de tafel. Ik verwachtte dat hij zou gaan gillen en met kussens gooien, maar hij kwam terug gestampt naar de tafel. Hij had een pen en papier gepakt. Hij maakte een taartschema (halve taart, met drie schijven) en schreef er woorden bij. Rechtsonder stond ‘woedend’ en aan de linkerkant stond ‘megablij’. Hij zette vervolgens een dikke streep richting de term woedend. “Zo boos ben ik! Ik ben woedend!”, brieste hij naar Linda en haar vriendje.

Structuren nuanceren

Het bijbehorende poppetje riep ook hard ‘grrrrr’. Toen hij dit zo had opgeschreven, kalmeerde hij al en ging hij de rest intekenen. Vanaf de term ‘megablij’ kwam ‘superblij’ (met poppetje dat ‘joepie’ zegt). Het middenstuk kent geen woorden en eindigt bij ‘ongelukkig’. Vervolgens komt ‘boos’, ‘kwaad’ en uiteindelijk ‘woedend’. Toen hij hier klaar mee was, werden de standaardtermen ‘heunt’, ‘oenstra’ en ‘vrund’ nog toegevoegd. Vervolgens haalde ik het schema weg, want ik was bang dat hij dit schema kapot zou maken. Hier was hij het niet mee eens en heeft een nieuwe gemaakt en ingekleurd. Een week later pakte hij bij het avondritueel het schema erbij en benoemde hoe hij zich voelde. Hij voelde zich helemaal in het groen, dus blij.

En hoe voel jij je?

Vervolgens vroeg Daniël aan mijn man hoe hij zich voelde. Mijn man gaf die vraag terug en vroeg aan Daniël om in te schatten hoe mijn man zich voelde. (ultieme test van de TOM-training.) Wel, Daniël dacht dat mijn man zich ergens op de grens tussen groen en oranje voelde. Waarom dacht hij dat? Daniël vertelde dat hij zelf ook wel het idee had dat hij niet zo goed had geluisterd/gereageerd op ons en dat mijn man daar dan kwaad om wordt. De teller van mijn man stond naar eigen zeggen verder richting het rood. Toen zei Daniël dat hij heel erg zijn best ging doen om de meter van mijn man weer in het groen te krijgen. Hij droeg zelf het idee aan om sneller en adequater te reageren als wij iets van hem vragen.

Wederom viel ik van mijn stoel van verbazing. Hij had dit helemaal zelf bedacht. Mijn man is verder gegaan met dit idee en heeft poppetjes van ons gemaakt, zodat we zelf steeds kunnen aangeven hoe we ons voelen op het schema dat Daniël heeft gemaakt. En zo vatten we ook emoties in een structuur. Precies waar Daniël zich fijn bij voelt.

Daniëlle schrijft al meer dan een jaar voor ons over haar leven met een zoon met autisme. Benieuwd naar haar andere artikelen? Je vindt ze hier.

[ssba]