Professionals in de zorg

Bij het werken met ouders is het keer op keer bijzonder, om te bemerken hoe betrokken ouders bij hun kinderen zijn. Wat ouders allemaal over hebben om hun kind lekker in zijn of haar velletje te laten zitten en soms een jarenlange zoektocht starten als het niet goed gaat. Ouders verdienen respect, oordeelloosheid, empathie en een luisterend oor. De realiteit is dat ouders vaker dan gewenst een vermanend vingertje en een boze, verwijtende blik of woorden krijgen. Van zorgprofessionals wel te verstaan. Sorry???!!!

Wat maakt dat sommige zorgprofessionals (echt niet allemaal!) denken dat zij de wijsheid in pacht hebben en daarnaar handelen? Een studie, jarenlange expertise of een bepaalde positie binnen het zorgstelsel of de hulpverlening, geeft echt geen recht en al helemaal geen pas, om als professional ouders op belerende toon te benaderen. En toch gebeurt dit vaak. Ouders raken zo geïmponeerd door een discipline of positie, durven niet hun zegje te doen of voelen weerstand en weigeren om te luisteren naar adviezen of mee te werken. Dan keren ouders naar huis zonder het gevoel te hebben echt gehoord, gezien of serieus genomen te zijn. Ik vind dat erg.

Als moeder heb ik dit zelf een aantal malen meegemaakt. Die keer dat wij met ons hele gezin bij een gezinscoach moesten komen om te leren omgaan met nogal veel AD(H)D in ons gezin. De betreffende professional was lang, heel lang en hij gaf ons als ouders vooraf de opdracht ,om de kinderen naar zijn lengte te laten raden om een goede sfeer te zetten. Dat leek ons een leuk idee. Zo togen wij naar de afspraak met onze vier kinderen. Eenmaal gezeten in de familiekring waren mijn kinderen veel rustiger dan anders. Eigenlijk dacht ik dat we er voor niets zaten. De professional nam het woord en één van mijn kinderen stak zijn vinger op (dacht dat we in een les zaten blijkbaar). “Mag ik wat vragen alsjeblieft?’’. Ik barstte van trots, die opvoeding zat wel snor. “Ga je gang’’ antwoordde de professional. ‘’Hoe komt het dat u zo lelijk bent?’’ vroeg mijn kind doodserieus. Wij als ouders zaten versteend en bijna direct daarna kon ik mijn lachen niet inhouden. Ook de andere kinderen lagen in een deuk (terecht). Mijn man zag de afkeuring op het gezicht van de professional en vond dat hij moest laten zien dat alles onder controle was en hij de leider van zijn roedel was. Hij sprong op, pakte het desbetreffende kind en sleurde het naar de gang, streng en boos toesprekend dat dit echt niet kon.

>> LEES OOK: Iedereen kan opvoeden, echt waar!

Dit maakte dat ik en de anderen nog harder moesten lachen. Zo deed hij thuis nooit. De professional keek mij met een kille blik aan. ‘’Doet u dat altijd, lachen als uw kind iets ongehoords doet? Vindt u dat een normale reactie?’’. Ik bewoog wat ongemakkelijk, de man vond mij duidelijk een slechte opvoeder. Ik stamelde iets van dat ik door zenuwen meestal moest lachen. Het kwaad was al geschied. De kinderen die nog in de ruimte waren moesten steeds harder lachen. De professional werd steeds chagrijniger. En ik, ik ben opgestaan om naar de gang te gaan, naar mijn kind en heb daar samen staan lachen. Mijn man en kinderen volgden mij. Huilend van het lachen zijn wij naar buiten gegaan. Wat was er nou zo verkeerd aan een eerlijke vraag? Hoe moeilijk is het om als professional oordeelloos en met empathie te reageren? Zelfs in een misschien wat penibele situatie. We zijn nooit meer naar deze man toegegaan, begrijpelijk toch?

In mijn praktijk had ik ook eens een jongetje die door zijn moeder werd gebracht. “Hadassa, wat heb je met je haar gedaan, getver wat stom en lelijk’’ riep hij bij binnenkomst. Ik was net naar de kapper geweest. Moeder verschoot van kleur en wilde zich gaan excuseren, maar ik antwoordde hem: ‘’Oh help vind jij het echt zo stom en lelijk? Laat even zien wat jou dan zo stoort’’. Vervolgens liet hij mij zien wat hij stom en lelijk vond. Ik keek aandachtig en zei dat ik hem snapte. Inderdaad mijn haar zat anders dan anders en iedereen heeft een eigen smaak. Ik bedankte hem dat hij zo eerlijk was en zei dat ik nog eens goed ging nadenken, over hoe ik mijn haar de volgende keer ging doen. Ik zou het aan nog meer kinderen die dag gaan vragen en dat heb ik ook gedaan. Hierna gingen we spelen. Was dit lastig? Welnee, wat begrip en inleving in het kind zijn wereld dat was alles. Ik was juist geamuseerd en wat gevleid; het getuigde van veiligheid dat het kind zich openlijk durfde te uiten.

Ander voorbeeld; mijn man en ik moesten voor een tweede gesprek komen bij een coach ter begeleiding van een kind. Ze vroeg hoe het was gegaan met de meegegeven opdrachten. Ik antwoordde haar dat het niet gelukt was, geen tijd etc. Het vingertje ging omhoog: ‘’Tsja als de ouders al niet naar mij luisteren, dan wordt het natuurlijk nooit wat, hier kan ik niets mee’’. Deze keer was het mijn man die zich bont en blauw ergerde. Hij stond op en gebaarde mij ook op te staan en mee te komen. ‘’Je denkt toch niet dat ik naar zo’n mens ga luisteren hè?’’ en hij liep naar de deur. Ik was even in verwarring, maar toch maar mijn man gevolgd. Hij had gelijk. Ook haar hebben wij nooit meer gezien.

Jaren later toen ik zelf therapeut was vroeg ik mijn man terug te denken aan die situatie. ‘’Wat had zij moeten zeggen dat je wel wilde blijven en bereid was om te luisteren naar haar en haar boodschap?’’ vroeg ik hem. Mijn man antwoordde: “Bijvoorbeeld: oh okay begrijpelijk voor jullie als twee werkende ouders met vier kinderen dat mijn opdrachten veel en lastig zijn. Zullen we eens kijken wat wel haalbare kaart voor jullie is?’’. Dus wat hadden wij gemist; erkenning en begrip. Afkeuring en een belerende toon konden wij missen als kiespijn. We waren juist zo goed op weg met ondersteuning zoeken en deze vrouw en de eerdere ervaring met de man, hebben ervoor gezorgd dat wij nimmer weer om ondersteuning hebben gevraagd op dat gebied.

Sterker nog, het maakte dat ik besloot dat ik zelf therapeut zou worden en het allemaal anders zou gaan doen. En dat doe ik. Zelf in mijn werk met ouders, maar vooral in de trainingen die ik aan professionals geef is dit een wezenlijk onderdeel. Ouders moeten als gelijkwaardigen worden benaderd en behandeld. De professional moet ruimte bieden voor een luisterend oor, begrip en empathie tonen voor de betrokkenheid en zoektocht van ouders en hen vragen wat nodig en haalbaar is. Zo moeilijk is het niet, gewoon wat menselijkheid en kwetsbaarheid tonen als professional.

[ssba]